کمبود کدام ویتامین باعث گزگز دست و پا می گردد؟ - گردشگر

پارستزی چیست؟

به هر احساس غیرطبیعی که به دلیل آسیب یا فشرده شدن اعصاب رخ دهد، پارستزی می گویند. این شرایط می تواند به شکل گزگز، سوزش یا سوزن سوزن شدن احساس گردد یا ممکن است فقط با بی حسی همراه باشد.

در برخی موارد، پارستزی موقتی است و خود به خود از بین می رود. پارستزی موقت اغلب در اثر فشردگی عصب، به عنوان مثال هنگام نشستن یا خوابیدن در یک شرایط ثابت برای مدت طولانی، اتفاق می افتد. اما اگر این احساس به طور مکرر رخ دهد یا به مرور زمان شدیدتر گردد، ممکن است نشانه ی پارستزی مزمن (طولانی مدت) باشد.

خواندنی ها

ضعف پا کمبود کدام ویتامین است؟

دلایل گزگز دست و پا

از شایع ترین دلایل پارستزی مزمن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اختلالات عصبی مانند سندرم گیلن-باره یا مسائل نخاعی
• عفونت ها مانند HIV، ویروس هرپس یا کامپیلوباکتر ژژونی (باکتری روده)
• تروما یا جراحت که باعث آسیب دیدگی اعصاب می گردد
• دیابت که می تواند به نوروپاتی محیطی منجر گردد
• کمبود مواد مغذی مختلف

کمبود کدام ویتامین باعث گزگز دست و پا می گردد؟

کمبود برخی از مواد مغذی با گزگز دست و پا همراه است. این مشکل معمولا در اثر رژیم غذایی نامناسب یا سوء جذب مواد مغذی رخ می دهد. در ادامه به ویتامین ها و مواد معدنی مهمی که کمبود آن ها به گزگز منجر می گردد، اشاره می کنیم.

1. ویتامین B1

ویتامین B1 که به آن تیامین هم می گویند، در ایمپالس های عصبی و ترمیم نورون ها نقش دارد. گوشت، حبوبات، غلات کامل و آجیل از منابع خوب این ویتامین محسوب می شوند. افراد مبتلا به سوء جذب و کسانی که رژیم غذایی سرشار از غلات تصفیه شده دارند بیشتر از دیگران در معرض خطر کمبود ویتامین B1 هستند. کمبود این ماده مغذی مهم با درد یا سوزن سوزن شدن دست و پا همراه است و با مصرف مکمل درمان می گردد.

خواندنی ها

کمبود کدام ویتامین باعث ضعف بدن می گردد؟

2. ویتامین B6

ارتباط ویتامین B6 یا پیریدوکسین با پارستزی بسیار جالب است. چون هم کمبود این ویتامین و هم زیاده روی در دریافت آن می تواند باعث گزگز دست و پا گردد. معمولا گزگز یا سوزن سوزن شدن از پاها آغاز می گردد و به سمت دست ها می رود. برخی از افراد هم ممکن است از احساس سوزش شکایت داشته باشند. در نوزادان، کمبود این ویتامین حتی می تواند باعث تشنج گردد. کمبود ویتامین B6 با موارد زیر مرتبط است:

• رژیم غذایی نامناسب و سوء تغذیه
• درمان با دیالیز
• برخی از تداخلات دارویی مانند هیدرالازین و ایزواحتیاجید

گوشت، ماهی، آجیل، حبوبات، غلات و سیب زمینی از منابع خوب ویتامین B6 محسوب می شوند. مکمل های غذایی هم حاوی این ویتامین هستند و کمبود آن را درمان می نمایند.

3. بیوتین

در پاسخ به این سوال که کمبود کدام ویتامین باعث گزگز دست و پا می گردد، می توان به بیوتین یا ویتامین B7 هم اشاره نمود. کمبود این ویتامین علاوه بر پارستزی می تواند به کم پشت شدن مو، ریزش مو، عفونت و بثورات پوستی، توهم و تشنج منجر گردد.

بیوتین در زرده تخم مرغ، حبوبات، آجیل، دانه ها، سیب زمینی شیرین، موز و کلم بروکلی به وفور یافت می گردد. کمبود این ویتامین بسیار نادر است. اما زنان باردار یا شیرده و افراد مبتلا به الکلیسم مزمن یا کمبود آنزیم بیوتینیداز ممکن است به آن دچار شوند. مکمل های خوراکی بیوتین به تنظیم سطح این ویتامین در بدن و رفع علائم کمبود یاری می نمایند.

4. فولات

کمبود فولات یا ویتامین B9 هم می تواند باعث درد یا گزگز دست و پا گردد. در یک مطالعه مشاهده شد که این مشکل ممکن است روی افراد کمتر از 40 سال تاثیر بیشتری داشته باشد. منابع فولات شامل سبزیجات برگ دار تیره، غلات کامل، لوبیا و بادام زمینی هستند. مکمل های غذایی هم فولات دارند و کمبود این ماده مغذی را رفع می نمایند.

5. ویتامین B12

کمبود ویتامین B12 یا کوبالامین می تواند به طور هم زمان باعث گزگز دست و پا گردد. سایر مسائل عصبی مانند ضعف و تغییرات بینایی هم ممکن است رخ دهد. این ویتامین بعلاوه به ساخت سلول های خونی نو یاری می نماید. بنابراین کمبود آن به کم خونی منجر می گردد و احساس ضعف یا خستگی ایجاد می نماید. رایج ترین علل کمبود ویتامین B12 عبارتند از:

• دریافت ناکافی (گاهی اوقات به دلیل گیاه خواری اتفاق می افتد)
• مصرف برخی از داروها (متفورمین و مهارنماینده های پمپ پروتون که جذب ویتامین B12 را مختل می نمایند)
• جراحی دستگاه گوارش که ممکن است باعث سوء جذب گردد
• کم خونی پرنیشیوز

محصولات حیوانی مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ منبع خوب ویتامین B12 هستند. کمبود این ویتامین با مصرف مکمل های خوراکی یا تزریقی رفع می گردد.

6. ویتامین E

کمبود ویتامین E بیشتر از اینکه به رژیم غذایی مربوط باشد، از سوء جذب چربی ناشی می گردد. چون این ویتامین برای جذب به چربی احتیاج دارد. برخی از بیماری ها مثل فیبروز سیستیک یا اختلالات ژنتیکی مانند آبتالیپوپروتئینمی می توانند در بروز سوء جذب نقش داشته باشند.

کمبود ویتامین E علاوه بر پارستزی به ناتوانی در حفظ هماهنگی منجر می گردد. مکمل های خوراکی می توانند سطح ویتامین E را اصلاح نمایند و علائم عصبی ناشی از کمبود آن را بهبود بخشند. گاهی اوقات بهبود جذب چربی در بدن هم می تواند یاری نماینده باشد. از برترین منابع ویتامین E می توان به آجیل، دانه ها، روغن های گیاهی و سبزیجات برگ دار اشاره نمود.

7. کلسیم

اگر این سوال که کمبود کدام ویتامین باعث گزگز دست و پا می گردد به فکر تان خطور نموده است، باید بگوییم که علاوه بر ویتامین ها کمبود برخی از مواد معدنی مثل کلسیم هم می تواند در بروز پارستزی نقش داشته باشد. کمبود کلسیم ممکن است خفیف یا بسیار جدی باشد. شایع ترین علائم کمبود این ماده معدنی عبارتند از:

• پارستزی در اطراف دهان یا در دست و پا
• کرامپ عضلات
• عملکرد غیرطبیعی قلب که می تواند به نارسایی قلبی منجر گردد
• گیجی و توهم
• تشنج

عواملی که ممکن است سطح کلسیم را در بدن کاهش دهند شامل موارد زیر هستند:

• کمبود ویتامین D که به جذب کلسیم در روده یاری می نماید
• بیماری کبدی یا کلیوی
• کمبود هورمون پاراتیروئید که به دلیل کم کاری غدد پاراتیروئید یا برداشتن آن ها به وسیله جراحی رخ می دهد
• سطوح پایین منیزیم یا فسفات بالا
• مصرف برخی از داروها مانند بیس فسفونات ها
• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)

لبنیات برترین منبع کلسیم هستند. اما معمولا برای درمان کمبود این ماده معدنی باید از مکمل بهره ببرید. علاوه بر این، ضروری است دلیل زمینه ای این مشکل را شناسایی نموده و آن را درمان کنید.

خواندنی ها

کمبود چه ویتامینی باعث زردی پوست می گردد؟

8. منیزیم

منیزیم در بدن وظایف زیادی بر عهده دارد که تنظیم پتاسیم و کلسیم از مهم ترین آن ها است. بنابراین سطوح پایین این ماده معدنی می تواند علائمی مشابه کمبود کلسیم ایجاد کند. علاوه بر این، ممکن است باعث ضعف، کرامپ عضلانی و ریتم غیرطبیعی قلب گردد. منیزیم در بسیاری از غذاها از جمله موز، سبزیجات برگ دار، آجیل، دانه ها و غلات کامل به وفور یافت می گردد. اما ممکن است سطح آن به دلایل زیر کاهش پیدا کند:

• مصرف مزمن الکل
• اسهال مزمن
• استفاده از برخی داروها مانند آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزید (جنتامایسین) و دیورتیک ها (فوروزماید)

خوشبختانه، مکمل منیزیم می تواند به سرعت سطح این ماده معدنی را به محدوده نرمال برگرداند و سطح پتاسیم و کلسیم را بهبود بخشد.

9. مس

مس یک ماده معدنی مهم است که در سبزیجات برگ دار، آجیل و دانه ها یافت می گردد. کمبود این ماده مغذی ممکن است با پارستزی در پاها و مشکل در راه رفتن همراه باشد.

کمبود مس نادر است. اما محتمل است به دلیل مصرف بیش ازحد زینک (روی) یا جراحی معده اتفاق بیفتد. در صورت ابتلا به این مشکل باید از مکمل مس بهره ببرید و مصرف زینک را کاهش دهید. البته متاسفانه، علائم همواره حتی پس از اصلاح سطح مس قابل برگشت نیستند.

سایر علائم کمبود مواد مغذی

اکنون که متوجه شدید کمبود کدام ویتامین باعث گزگز دست و پا می گردد، باید با سایر مسائلی که به دلیل کمبود مواد مغذی ضروری رخ می دهند آشنا شوید. چون هر ویتامین یا ماده معدنی برای بسیاری از عملنمودهای بدن مهم است و کمبود آن می تواند اثرات گسترده و متنوعی داشته باشد. آشنایی با این علائم به شما یاری می نماید که به موقع به کمبود مواد مغذی مهم پی ببرید و برای درمان آن اقدام کنید. از علائم و نشانه های اصلی کمبود مواد مغذی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تغییرات بینایی: کمبود زینک و ویتامین های A، B1، B12، C، D و E روی بینایی تاثیر می گذارد.
• کم خونی: کمبود ویتامین E، ویتامین B12، فولات و آهن به کم خونی منجر می گردد.
• ضعیف شدن استخوان ها: کمبود ویتامین D، ویتامین K و کلسیم باعث ضعیف شدن استخوان ها می گردد.
• اسکوربوت (اسکوروی): کمبود ویتامین C با اسکوربوت (خستگی، تورم و خونریزی لثه و درد مفاصل یا عضلات) مرتبط است.
• گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید): کمبود ید می تواند به گواتر منجر گردد.
• خونریزی غیرطبیعی: کمبود ویتامین K باعث خونریزی می گردد.
• خستگی: کمبود آهن، منیزیم، زینک، ید، ویتامین های گروه B و ویتامین C با خستگی همراه است.
• تاخیر در رشد: کمبود هر نوع ویتامین یا ماده معدنی می تواند روی رشد بچه ها تاثیر منفی داشته باشد.

خواندنی ها

کمبود چه ویتامینی باعث ریزش مو می گردد؟

کلام پایانی

گزگز دست و پا زمانی اتفاق می افتد که اعصاب به دلیل تروما، عفونت یا دیابت آسیب ببینند یا تمام مواد مغذی مورد احتیاج خود را دریافت ننمایند. این مشکل معمولا در اثر کمبود ویتامین های گروه B ایجاد می گردد. اما سایر مواد مغذی مثل ویتامین E، کلسیم، منیزیم و مس هم می توانند در بروز آن نقش داشته باشند.

اگر از گزگز مداوم یا شدید دست و پا رنج می برید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک دلیل بروز این مشکل را شناسایی می نماید و برترین راه حل درمانی را به شما پیشنهاد می دهد. خوشبختانه، درمان به موقع گزگز از بروز عوارض جدی جلوگیری می نماید و کیفیت زندگی را بهبود می بخشد.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه رفع مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منابع: goodrx, healthline